Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңның 15-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
1. Тиісті емес сападағы тауар сатылған тұтынушы, егер сатушы (дайындаушы) оған тауардағы кемшіліктер жөнінде айтпаса, өз таңдауы бойынша:
1) сатып алу бағасын мөлшерлес кемітуді;
2) тауардың кемшіліктерін өтеусіз жоюды талап етуге құқылы.
Тиісті емес сападағы тауарды сатушы оның дайындаушысы болып табылмаған жағдайда, осы тармақтың 2), 4) және 5) тармақшаларында көрсетілген талаптар сатып алушының таңдауы бойынша сатушыға не дайындаушыға қойылуы мүмкін;
3) тауардағы кемшіліктерді жоюға жұмсаған өз шығыстарын өтеуді;
4) соған ұқсас маркалы (модельді, артикулді) тауарға ауыстыруды;
5) сатып алу бағасын тиісінше қайта есептей отырып, басқа маркалы (моделді, артикулді) сондай тауарға ауыстыруды;
6) шартты бұзуды және тауар үшін төленген ақшалай соманы қайтаруды талап етуге құқылы.
Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1)-6) тармақшаларында көрсетілген талапты таңдауына қарамастан, келтірілген залалды өтету құқығы тұтынушыға тиесілі болады.
1-1. Техникалық жағынан күрделі тауарға және оның құрамдасына қатысты тұтынушы техникалық жағынан күрделі тауардың елеулі кемшілігі болған жағдайда ғана ұқсас маркалы (модельді, артикулді) тауарға ауыстыруды не сатып алу бағасын тиісінше қайта есептей отырып, басқа маркалы (модельді, артикулді) дәл сондай тауарға ауыстыруды, не шартты бұзуды және тауар үшін төленген ақшаны қайтаруды талап етуге құқылы.
Техникалық жағынан күрделі тауарға байланысты қалған жағдайларда тұтынушы тауардың кемшіліктерін өтеусіз жоюды не айырманы тиісінше қайта есептей отырып, сатып алу бағасын мөлшерлес азайтуды талап етуге құқылы.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, тұтынушы тауарды сатып алу орны бойынша осы баптың 1 және 1-1-тармақтарында көрсетілген талаптарды қоюға құқылы.
3. Тұтынушы, осы баптың 1 және 1-1-тармақтарында белгіленген талаптар осы Заңда белгіленген мерзімде анықталған жағдайда, осы талаптарды қоюға құқылы.
Қазақстан Республикасының Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңының 15-бабына түсініктеме
Қазақстан Республикасының Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңының осы бабы сапасыз тауар сатылған жағдайда тұтынушының құқықтарын белгілейді.
Осы баптың бірінші тармағы сапасыз тауар сатылған тұтынушы өз таңдауы бойынша сатып алу бағасының пропорционалды төмендеуін немесе тауардың кемшіліктерін өтеусіз жоюды талап ете алатындығын анықтайды. Сонымен қатар, сатып алушы тауардың кемшіліктерін жоюға, ұқсас немесе басқа маркалы тауарға ауыстыруға, келісімшартты бұзуға және тауар үшін төленген ақша сомасын қайтаруға шығындарын өтеуді талап ете алады.
Осы баптың екінші тармағы, егер шартта өзгеше көзделмесе, тұтынушы тауарды сатып алу орны бойынша өз талаптарын қоюға құқылы екенін белгілейді.
Осы баптың ең маңызды тармағы сапасыз тауарды сатқан жағдайда тұтынушы үшін көптеген мүмкіндіктерді белгілейтін бірінші тармақ болып табылады. Тұтынушы өз құқықтарын қорғау шараларын, соның ішінде тауарды ауыстыруды, сатып алу бағасын төмендетуді немесе қолма-қол ақшаны қайтаруды таңдай алады. Бұдан басқа, осы тармақ тауарды сатушыға немесе дайындаушыға талаптар қою мүмкіндігін көздейді.
Осы баптың екінші тармағы тұтынушының тауарды сатып алу орны бойынша өз талаптарын қоюға құқылы екенін белгілейді, бұл тұтынушының құқықтарын қорғау рәсімін жеңілдетеді.
Осы баптың үшінші тармағы тұтынушының өз талаптарын осы Заңда белгіленген белгілі бір мерзімдерде қоюға құқылы екенін белгілейді.
Осылайша, Қазақстан Республикасының Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңының 15-бабы сапасыз тауар сатылған жағдайда тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың жоғары деңгейін қамтамасыз етеді және тұтынушыға өз құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін көптеген мүмкіндіктер береді.