Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңның 42-3-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
42-3-бап. Тұтынушылардың заңды мүдделерін білдіретін өкілдер
1. Тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау кезінде мыналар олардың өкілдері бола алады:
1) тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар);
2) «Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес заң консультанттары палатасының мүшелері болып табылатын заң консультанттары;
3) адвокаттар;
4) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де тұлғалар.
2. Тұтынушылардың заңды мүдделерін білдіретін өкілдер тұтынушылардың бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қалпына келтіру, тауардың (жұмыстың, көрсетілетін қызметтің) кемшіліктері салдарынан келтірілген залалды (зиянды) өтеу үшін қажетті шараларды қолдана отырып, өз міндеттерін тиісінше орындауға міндетті.
3. Тұтынушылардың заңды мүдделерін білдіретін өкілдер тұтынушыға қаржылық шығындардың сипаты мен мөлшерін қоса алғанда, көрсетілетін өкілдік қызметтердің ықтимал нәтижелері мен салдарын түсіндіруге міндетті.
Тұтынушылардың заңды мүдделерін білдіру көрсетілетін өкілдік қызметтерді қайтару мерзімдері, сомасы және шарттары, сондай-ақ тұтынушы атынан өкіл жасайтын әрекеттер тізбесі міндетті түрде көрсетіле отырып, жазбаша нысанда ресімделеді.
Тұтынушылардың заңды мүдделерін білдіру бойынша қызметтер көрсету шараларын таңдау тұтынушының мүдделерін басшылыққа алуға тиіс.
4. Тұтынушылардың заңды мүдделерін білдіретін өкілдер міндеттерін орындау кезінде мүдделер қақтығысын болдырмау бойынша шаралар қолданады.
5. Тұтынушының заңды мүдделерін білдіретін өкілге мүдделер қақтығысы болған жағдайда өкілдік қызметтер көрсетуге тыйым салынады.
Тұтынушының заңды мүдделерін білдіретін өкіл, егер:
1) тұтынушы және өкіл, оның жақын туыстары мүдделерінің қақтығысы бар болған, сондай-ақ мүдделер қақтығысын құрайтын басқа да мән-жайлар болған;
2) Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасында көзделген негіздер бар болған жағдайда, өкілдік қызметтер көрсетуден бас тартуға міндетті.
6. Тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар) тұтынушылар мүддесінде сотта қарау үшін жіберетін талап арыздарға мемлекеттік баж салынбайды.
7. Тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар) мен заң консультанттарының палаталары да тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша халыққа консультациялық көмек көрсету және тұтынушыларға өздерінің бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қалпына келтіруде өкілдік қызметтер көрсету жөніндегі мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде тұтынушыларға консультация беруді жүзеге асырады.
8. Тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша консультациялық көмек және өкілдік қызметтер мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде:
1) «Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес өмірлік қиын жағдайда жүрген адамдарға;
2) атаулы әлеуметтік көмек алуға құқығы бар адамдарға;
3) Ұлы Отан соғысына қатысушыларға және жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысына қатысушыларға теңестірілген адамдарға;
4) басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагерлеріне;
5) бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдарға;
6) қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға арналған медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда) тұратын қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға;
7) «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен наградталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен наградталған көпбалалы аналарға;
8) қиын әлеуметтік және қаржылық жағдайдағы өзге де адамдарға көрсетіледі.
Қазақстан Республикасының Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңының 42-3-бабына түсініктеме
Қазақстан Республикасының Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңының 42-3-бабы тұтынушылардың заңды мүдделерін білдіру туралы мәселені реттейді.
Осы баптың шарттары бойынша тұтынушы өз мүдделерін сотта, тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттік органдарда немесе тұтынушылық дауды сотқа дейінгі реттеу субъектісінде білдіретін өз өкілін тағайындай алады.
Өкілге тұтынушы оның құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға өкілеттік беруі керек және тұтынушының нұсқауларына сәйкес әрекет етуі керек.
Заңның бұл тармағы маңызды, өйткені ол өз құқықтарын өз бетінше қорғау үшін қажетті білімі немесе дағдылары жоқ тұтынушыларға осы іске көмектесу үшін кәсіби өкілдерді жалдауға мүмкіндік береді. Олар адвокаттар, заңгерлер немесе тұтынушылардың құқықтарын қорғауда тәжірибесі бар басқа мамандар болуы мүмкін. Осылайша, тұтынушы өзінің мүдделері тиімді және білікті түрде қорғалатынына сенімді бола алады. Бұл тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың барлық жүйесінің тиімділігін арттырады және оның Қазақстан Республикасының барлық азаматтары үшін қолжетімділігін жақсартады.
Сондай-ақ, заңның бұл тармағы тұтынушыларға олардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға көмектесетін білікті заң өкілдеріне жүгінуге мүмкіндік береді. Бұл өте маңызды, өйткені кейбір қиын жағдайлар тұтынушылардың құқықтарын қорғау бойынша маманның кәсіби көмегі мен білімін қажет етуі мүмкін.
Тұтастай алғанда, Қазақстан Республикасының Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңының 42-3-бабы тұтынушылардың құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету және оларға өз мүдделерін қорғауға мүмкіндік беру үшін маңызды, тіпті егер олар мұны өз бетінше жасай алмаса да. Бұл Қазақстан Республикасында әділ және тең құқылы экономикалық орта құру жолындағы маңызды қадам.